Ở vùng Châu thổ Cữu Long, khi mùa nước nổi rút thì dưới những lòng sông, lòng rạch xuất hiện hến non. Và đến khoảng tháng hai thì hến lớn, đây cũng làm lúc những người dân lam lũ miền Tây bước vào mùa cáo hến.
Nhắc đến hến người ta lại nhớ đến hến miền Trung, loại hến nhỏ chỉ bằng hạt gạo. Nhưng nhiều người chưa biết rằng miền Tây vẫn có loại hến đặt trưng của riêng mình. Có lẽ do tính chất vùng miền mà hến miền Tây to hơn nhiều so với hến các vùng khác. Hến được coi là “lộc trời” ban tặng.
Bạn là người miền Tây hay là người ở bất cứ vùng đất xa xôi nào, nếu có dịp về đây vào mùa hến thì đừng bỏ qua cơ hội một lần trãi nghiệm cảm giác đặt chân xuống bùn để cào hến và thưởng thức những món ăn dân dã bình dị này.
Việc cào hến không cần phân biệt là đàn ông hay đàn bà, người lớn hay trẻ nhỏ, vì cả xóm ai cũng biết cào hến. Người ta thường đi cào hến vào lúc nước ròng, nếu cào hến chỉ để chế biến món ăn hăng ngày thì cào bằng rổ hoặc tay không. Còn cào chuyên nghiệp để bán lại thì cào bằng cây sào chuyên dụng hay bằng máy. Vào mùa nước cạn chỉ cần lội xuống con rạch trước nhà cào khoảng nữa tiếng là có thể đủ ăn trong bữa cơm chiều.
Để lấy được ruột hến cần khá nhiều sự tỉ mỉ và kỷ thuật của những người nội trợ, hến cào xong rửa thật sạch bùn đất.
Bắt nồi nước luộc to và lửa lớn, cho vào nước luộc ít muối, như vậy ruột hến sẽ ngọt hơn, Khi nước sôi bùng thì cho hến vào, hến tươi khi gặp nước nóng đột ngột sẽ bật bung vỏ, bong ruột ra ngoài mà chưa kịp chín, đảo nhanh vài lượt và vớt lấy ruột. Vì ruột chỉ bằng đầu ngón tay, gặp nước sôi bùng nên sẽ nổi lên trên, kỷ thuật ở đây là phải vớt nhanh, không để hến quá chín sẽ không ngon mà còn bị nát.
Trong các món ăn từ hến thì người miền tây chuộng nhất nhà bánh xèo nhân hến, cháo hến, hến xào hẹ, hến nấu canh chua và còn nhiều vô số kể món khác nữa…
Bánh xèo là loại bánh mà người miền Tây nào nhắc đến cũng ghiền, bọn trẻ hay người lớn đều thèm thuồng ngay từ những chiếc bánh xèo đầu tiên áp chão do chính tay mẹ chiên.
Bánh xèo nhân hến tuy bình dị, mộc mạc nhưng chứa đựng trong đó cái vị ngọt của dòng sông, bến nước…Người miền Tây không gói bánh xèo bằng bánh tráng mà gói bằng chín những loại lá trong vườn có sẳn như lá cách, tai tượng, lá cải xanh…
Bánh xèo quê ngọt thơm từ chính những nguyên liệu cây nhà, là vườn và có lẽ cái hương quê quyện trong hồn người từ ngay sự sum họp của gia đình
Bạn đã thử qua món hến kho sả ớt chưa? Nếu chưa thì hãy thử ngay nhé, món này tuy khá giản dị nhưng lại cực bắt cơm đấy. Vị mằm mặn, cay cay của sả quyện với ruột hến ngọt lịm, ăn cùng cơm nóng thì như hưởng trọn cái hương vị miền Tây.
Còn ai muốn giải nhiệt, thì đã có món cháo hến, cũng là cách nấu cháo thông thường như các loại cháo khác, nhưng với món này để đậm đà thì sử dụng phần nước luộc hến để nấu cháo. Gạo mang rang vàng rồi mới nấu, hến xào với hành cho thơm, một ít nước mắm ngon vậy là đã có nồi cháo hến nóng hổi, thơm lừng.
Hến, món quà tặng của thiên nhiên, là cái lộc mà những dòng sông trĩu nặng phù sa ban tặng cho những người dân chất phát để ấm lòng qua những ngày nghèo khó.
Con hến nhỏ hiền lành của một thời lam lũ.
Con hến của quê hương ân tình.
Từ những bữa cơm đậm vị sông quê, lũ trẻ quê nghèo đi xa và thành đạt vẫn nhớ một thời mẹ chắt chiu vén khéo…
Dù có đi đâu nhưng trong lòng mỗi người con sẽ không bao giờ quên về cội nguồn, thương từng bến nước và mỗi khi mùa nước kiệt lại nhớ về sông quê – mùa hến!
Băng Tâm
