Kinh nghiệm khám phá Di tích quốc gia đặc biệt Óc Eo

Địa chỉ: thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang.

Đồng bằng sông Cửu Long không chỉ nổi tiếng với những cánh đồng lúa bạt ngàn mà còn ẩn chứa những “hòn ngọc” lịch sử. Trong số đó, Núi Ba Thê (An Giang) nổi lên như một điểm đến không thể bỏ qua.

Núi Ba Thê (còn được gọi là núi Thê Sơn hay Hoa Thê Sơn) là ngọn núi lớn nhất và nổi bật nhất trong Cụm núi Ba Thê, bao gồm 5 ngọn núi nhỏ hơn: Ba Thê, núi Nhỏ, núi Tượng, núi Trọi và núi Chóc. Nơi đây không chỉ là một danh thắng tự nhiên hùng vĩ mà còn là trung tâm của Di tích quốc gia đặc biệt Óc Eo – Ba Thê, minh chứng sống động cho sự hưng thịnh của một cảng thị cổ đại nằm trên con đường mậu dịch Đông – Tây. Núi có độ cao 221m nằm lẻ loi, sừng sững giữa cánh đồng Tứ giác Long Xuyên bạt ngàn, tạo nên một điểm nhấn ngoạn mục trong bức tranh địa lý của miền Tây Nam Bộ.

Giá trị lịch sử và văn hóa của khu vực Núi Ba Thê đã được khẳng định bằng việc Di tích khảo cổ và kiến trúc nghệ thuật Óc Eo – Ba Thê được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt vào ngày 27/9/2012. Đây không chỉ là một di tích đơn lẻ, mà là một phức hệ văn hóa châu thổ độc đáo, nơi địa hình núi cao (Núi Ba Thê) và đồng bằng trũng (cánh đồng Óc Eo) giao thoa, tạo nên một không gian địa lý hiếm có trên thế giới.

Khu vực bảo tồn này có quy mô rộng lớn, lên đến khoảng 433,1ha, được phân chia rõ ràng, bao gồm khu vực sườn và chân núi Ba Thê (khu A) và cánh đồng Óc Eo (khu B). Toàn bộ diện tích này mang trong mình trọng trách lịch sử là nơi duy nhất minh chứng trọn vẹn cho quá trình hình thành và phát triển rực rỡ của văn hóa Óc Eo. Văn hóa này gắn liền mật thiết với Vương quốc Phù Nam hùng mạnh, tồn tại từ những thế kỷ đầu Công nguyên. Việc khám phá khu di tích này sẽ giúp du khách hình dung về một nền văn minh đã từng hưng thịnh, là cầu nối giao thương và văn hóa quan trọng giữa các châu lục.

Hành trình khám phá Núi Ba Thê là một chuyến đi ngược dòng lịch sử và tìm về sự thanh tịnh của tâm linh, với nhiều điểm tham quan ý nghĩa.

Ngay trên gò cao bên triền núi Ba Thê là Linh Sơn Cổ Tự (hay Nam Sơn Linh Từ), một ngôi chùa cổ kính được xây dựng từ năm 1912. Ngôi chùa này đã được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào năm 1988, là điểm tựa tâm linh quan trọng của người dân địa phương.

Linh Sơn Cổ Tự hiện đang lưu giữ những cổ vật vô giá, bao gồm tượng thần Vishnu, tượng Phật bốn tay và đặc biệt là hai bia đá cổ làm bằng đá sa thạch đen (được phát hiện năm 1879). Một trong hai bia đá này còn khắc chữ cổ Sanskrit (chữ Phạn), là minh chứng trực quan nhất cho sự giao lưu văn hóa và tôn giáo mạnh mẽ của cảng thị cổ Óc Eo.

Linh Sơn Cổ Tự không chỉ là một di tích kiến trúc mà còn là điểm tựa tâm linh giúp du khách tìm về cảm giác bình yên đầy hoài cổ. Một trải nghiệm độc đáo được nhiều du khách yêu thích là đến chùa vào khoảng 5 giờ sáng. Lúc này, bạn có thể cảm nhận thanh âm trong trẻo của tiếng quét lá, tiếng chuông chùa và tiếng chim hót, mang lại sự thư thái tuyệt đối.

Vì đây là khu vực tâm linh và di tích quan trọng, du khách được khuyến cáo chỉ nên chụp một số cảnh bên ngoài chùa và hạn chế lưu giữ hình ảnh cận cảnh pho tượng Phật bốn tay để tôn trọng tính thiêng liêng và quy định bảo tồn.

Con đường lên núi Ba Thê dài khoảng 2km đã được tu sửa từ năm 2002 để phục vụ du lịch. Khi đặt chân lên đỉnh, du khách sẽ được chiêm ngưỡng chùa Sơn Tiên Tự (dựng năm 1933) với kiến trúc độc đáo, nổi bật là tượng Phật Quan Thế Âm bồ tát cao khoảng 8m uy nghiêm.

Ngay tại sân chùa Sơn Tiên Tự, bạn còn có thể tìm thấy vết tích huyền bí của một Bàn chân Tiên được lưu truyền trong dân gian. Điểm cao nhất của núi là Chót Ông Tà, nơi bạn có thể phóng tầm mắt bao quát toàn bộ cánh đồng Tứ giác Long Xuyên bạt ngàn.

Nhà trưng bày Văn hóa Óc Eo nằm cách chùa Sơn Tiên khoảng 10m là nơi trưng bày các cổ vật và hiện vật lịch sử quan trọng, với kiến trúc mang đậm dấu ấn Hindu giáo. Ngoài ra, khu vực phía Bắc núi còn có các danh thắng khác như: hang Ông Hổ, Linh Sơn Tự, và Thạch Đại Đao (một phiến đá lớn).

Khi chiêm ngưỡng sự hùng vĩ của Núi Ba Thê, chúng ta không chỉ nhìn thấy một ngọn núi mà còn đang đứng trước dấu tích của một trung tâm kinh tế sầm uất. Vị trí chiến lược của Núi Ba Thê và cánh đồng Óc Eo dưới chân núi từng là một đô thị, cảng thị vô cùng quan trọng, nằm ngay trên con đường mậu dịch Đông-Tây từ những thế kỷ đầu Công nguyên. Đây chính là nơi neo đậu và giao thương tấp nập của nền văn minh Phù Nam, đóng vai trò then chốt trong việc kết nối phương Đông và phương Tây.

Khu vực này đã lưu giữ vô số loại hình di tích tiêu biểu, minh chứng rõ ràng cho sự sầm uất của một cảng thị cổ đại. Quanh sườn và chân núi Ba Thê, các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều di tích kiến trúc quan trọng, cùng với di chỉ cư trú với dấu vết của nhà sàn cổ xưa. Hơn nữa, khu vực này còn có di chỉ mộ táng đa dạng, bao gồm mộ vò gốm, mộ huyệt đất và mộ hỏa táng, cho thấy sự phát triển cao về văn hóa xã hội. Đặc biệt, sự tồn tại của các di chỉ xưởng chế tác thủ công quy mô lớn càng khẳng định vai trò là trung tâm kinh tế của vùng.

Chính vì vậy, có thể ví von rằng Núi Ba Thê và cánh đồng Óc Eo giống như một chiếc mỏ neo lịch sử giữa Đồng bằng sông Cửu Long. Đỉnh núi cao là điểm định vị tâm linh và thương mại quan trọng trong hải trình cổ đại, còn cánh đồng dưới chân là nơi giao thương sầm uất của nền văn minh Phù Nam, cùng nhau tạo nên một phức hợp văn hóa, kinh tế độc đáo và đầy hấp dẫn.

Núi Ba Thê không chỉ là một danh thắng tự nhiên hùng vĩ mà còn là một kho tàng lịch sử, nơi du khách có thể chạm tay vào dấu tích của nền văn minh Phù Nam rực rỡ. Từ Linh Sơn Cổ Tự uy nghiêm đến những di chỉ khảo cổ tại chân núi, mỗi bước chân tại đây là một chuyến đi ngược dòng thời gian về với cảng thị Óc Eo sầm uất. Dù tìm kiếm sự thanh tịnh hay những câu chuyện cổ, Núi Ba Thê sẽ là một điểm dừng chân mang lại giá trị trải nghiệm sâu sắc và khó quên. Kéo chiếc vali chính hãng ra và đi thôi!